Książki z krwi i kości – „Gabinet anatomii” Dwie Siostry, „Anatomia” i „Nasze ciało” Mamania, „Co kryje ciało?” Tatarak

Tej jesieni na półkach księgarni pojawiło się kilka książek dla dzieci, których motywem przewodnim jest anatomia. Poszczególne pozycje różnią się nie tylko zakresem przedstawionego materiału, ale przede wszystkim formą, której daleko do nudnego, encyklopedycznego ujęcia. Dzięki zaskakującym rozwiązaniom graficznym i inżynierii papieru młodzi czytelnicy mogą odbyć podróż w głąb ludzkiego ciała i zobaczyć to, czego nie widać gołym okiem, żeby jeszcze lepiej poznać i zrozumieć najdoskonalszy mechanizm świata. Zapraszamy na przegląd książek o anatomii dla dzieci w różnym wieku. Tam sięgajcie, gdzie wzrok nie sięga!

GABINET ANATOMII, WYDAWNICTWO DWIE SIOSTRY

Gabinet anatomii (w oryginale Illumanatomy) jest owocem współpracy Kate Davies odpowiedzialnej za tekst oraz dwojga artystów tworzących pod nazwą Carnovsky. W ich projektach z kolekcji RGB (nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich nazw barw: R – red, G – green i B – blue) linie i kształty wzajemnie się przenikają, a barwy łączą się, tworząc trudne do rozszyfrowania gołym okiem obrazy. Dopiero kiedy ogląda się je przez kolorowe filtry, można dostrzec wyraźne warstwy. Gabinet anatomii to imponujących rozmiarów album zaprojektowany w ten sposób, by można go było oglądać przez specjalne filtry w trzech kolorach.

Do albumu dołączone są trzy soczewki, które – w zależności od wybranego koloru – ukazują odmienne warstwy ludzkiego ciała. Przez niebieską soczewkę możemy oglądać narządy wewnętrzne i naczynia krwionośne, przez zieloną mięśnie, a przez czerwoną szkielet.

Każda z 64 stron albumu odsłania sekrety budowy ludzkiego ciała w następujących działach: Ciało człowieka, Głowa, Oczy i uszy, Usta i nos, Serce, Żebra i płuca, Jama brzuszna, Jak rozwija się dziecko, Ręce i dłonie, Nogi i stopy. Rozdziały składają się z trzech rozkładówek, na których mieszczą się odpowiednio: podstawowe informacje na temat poszczególnych części ciała, pracownia rentgenowska, w której można obejrzeć narządy, mięśnie i szkielet przy pomocy soczewek, oraz gabinet anatomii pełen bardziej szczegółowych wiadomości dotyczących działania ludzkiego ciała.

Z Gabinetu anatomii dowiecie się, który mięsień ludzkiego ciała jest najdłuższy, która część mózgu jest odpowiedzialna za poranne pobudki, które fotoreceptory obecne w oku pomagają nam widzieć kolory, gdzie się znajduje najmniejsza kość, która tkanka odpowiada za zmysł węchu, a także którędy płynie jasnoczerwona, a którędy ciemnoczerwona krew. Informacje są podane w przystępny, łatwy do zapamiętania sposób i zawsze odnoszą się do konkretnego fragmentu ludzkiego ciała. 

Walory edukacyjne Gabinetu anatomii nie przysłaniają wartości artystycznej publikacji, czyli wyjątkowych ilustracji, które ukazują ludzkie ciało w bardzo oryginalny sposób. Z jednej strony w ograniczonej czerwono-zielono-niebieskiej kolorystyce, a z drugiej w zaskakujących ujęciach, jak gdyby zostały wykadrowane na potrzeby komiksowych zbliżeń dodających dramatyzmu pokazywanym scenom. Takie albumy ogląda się z przyjemnością!

ANATOMIA. OBRAZ LUDZKIEGO CIAŁA NA WYJĄTKOWYCH AŻUROWYCH RYCINACH, WYDAWNICTWO MAMANIA

Anatomia to wielkoformatowy album Hélène Druvert, ilustratorki i inżynier papieru, we współpracy z Jeanem-Claude’m Druvert. Tym, co wyróżnia go od innych atlasów anatomicznych, są niezwykle szczegółowe, ażurowe wycinanki ukazujące na pięciu kolejnych stronach poszczególne układy w ciele człowieka: pokarmowy, krążenia, oddechowy oraz nerwowy, a także szkielet. Dodatkowymi elementami, które wychodzą poza schemat tradycyjnych publikacji, są jedno- lub dwuwarstwowe klapki, na których mieszczą się dodatkowe informacje albo grafiki. 

W przeciwieństwie do wyobraźni ręka człowieka ma swoje granice. Precyzyjne ażurowe ryciny zawdzięczają swój wygląd laserowi do cięcia papieru.  

Motywem przewijającym się przez cały album jest postać młodego mężczyzny z bujną, czarną czupryną i zawadiackim, podkręconym wąsikiem, prawdopodobnie marynarza, co sugeruje strój na pierwszej rozkładówce.

Na ostatniej stronie pojawia się bohaterka kobieca. 

Pod względem ujęcia tematu i edytorskim Anatomia jest albumem różnorodnym. Książkę otwiera rozkładówka pt. Mięśnie z klapką, po której następuje pięć ażurowych wycinanek z układami: pokarmowym, krążenia, oddechowym i nerwowym oraz szkieletem. W drugiej części albumu pojawiają się rozkładówki z klapkami wzbogacone tekstem, które dotyczą następujących zagadnień: mózg, szkielet, pokazane wcześniej układy (oraz dodatkowo układ moczowy), pięć zmysłów oraz układy rozrodcze mężczyzny i kobiety. 

Anatomia to album, który czyta się i przegląda z przyjemnością. Tekstu jest sporo, ale został rozplanowany na poszczególnych stronach w taki sposób, że nie przytłacza młodego odbiorcy. Najbardziej oryginalny rys Anatomii, czyli ażurowe wycinanki są bez wątpienia pięknym dodatkiem, ale należy mieć na uwadze, że bardzo delikatnym, dlatego samodzielne przeglądanie początkowych stron przez przedszkolaka może się skończyć ich zniszczeniem. Z tego względu wolałabym, żeby laserowe wycinanki zastąpiono nakładanymi na siebie warstwowo foliami – efekt wizualny byłby bardzo podobny, a dodatkowo album mógłby stać na bibliotecznej półce w bezpośrednim zasięgu małych rączek. 

NASZE CIAŁO, WYDAWNICTWO MAMANIA

Każdy z nas jest trochę inny. (…)
Ale w środku jesteśmy prawie tacy sami.

Tymi słowami rozpoczyna się kolejna anatomiczna przygoda, tym razem dedykowana najmłodszym czytelnikom. Autorem całokartonowej książki Nasze ciało jest Hector Dexet, francuski ilustrator młodego pokolenia, w Polsce znany za sprawą bestsellerowych tytułów Kto zjadł biedronkę?, Oto jest ogród oraz A co to?. Jego charakterystyczny styl to połączenie graficznego minimalizmu inspirowanego grafiką francuską lat 50. ubiegłego stulecia z nieoczywistymi rozwiązaniami, uzyskiwanymi za sprawą efektownych wycinanek. W Naszym ciele kluczową rolę odgrywa jeszcze jeden składnik, który czyni tę książkę niezwykle interesującą – to wątek edukacyjny.

Niespełna dwadzieścia zdań wystarczyło, by – przy wsparciu ilustracji – przekazać dzieciom fundamentalne informacje na temat ciała człowieka: od różnic pomiędzy ciałem dziewczynki i chłopca poprzez prezentację zmysłów aż do spraw sercowych (dosłownie i w przenośni). By lektura była lekka, a wiedza łatwo przyswajalna, Hector Dexet skonstuował książkę, bazując na (czasem zaskakujących) przeciwieństwach i następstwach wydarzeń. Oto kilka przykładów: dziewczynka – chłopiec, palce u dłoni – palce u stóp, wąchanie – kichanie, jedzenie – wydalanie, bijące dla kogoś serce – wielki brzuch mamy. Anatomia w takim wydaniu to strzał w dziesiątkę!

Podejrzewam jednak, że najmłodsi czytelnicy najwięcej punktów przyznaliby formie tej znakomitej kartonówki. Znajdziemy tu przekładki (prostokątne i w kształcie profilu brzuchatego rodzica), dwie rozkładówki wymagające obrotu książki o 90 stopni, oraz mnóstwo mniejszych i większych otworów, obok których nie sposób siedzieć obojętnie. U nas zdecydowanie najwięcej śmiechu wywołuje dłubanie w nosie chłopcu, który zbiera się do kichania. Po przewróceniu strony dzieci nadal dłubią mu w nosie, ale tym razem już z lekkim obrzydzeniem, bo pod nosem wisi spektakularny gil. Ubaw po pachy! Mnie ujmują końcowe rozkładówki przepełnione miłością (dwojga ludzi i rodzicielską). To chyba najlepsze zakończenie, jakie można by sobie wymarzyć. 

CO KRYJE CIAŁO?, WYDAWNICTWO TATARAK

Czwarty tytuł z naszego zestawienia pewnie wielu z Was kojarzy już z wcześniejszych publikacji Ainy Bestard (Co kryje las?, Co kryje morze?). Hiszpańska ilustratorka po raz kolejny zaprasza młodych czytelników do interaktywnej podróży – tym razem w głąb ludzkiego ciała. Podobnie jak w albumach o lesie i morzu, i tu w kieszeni po wewnętrznej stronie okładki schowana jest kartonowa płytka z filtrami w trzech kolorach. Obok planszy znajduje się plakat z postaciami dziewczynki i chłopca do powieszenia na ścianie lub cyklicznego oglądania równolegle z lekturą.

Trzy słowa o trzech kolorach filtrów. Kolor zielony pozwala obserwować ciało z zewnątrz, niebieski odkrywa detale niewidoczne gołym okiem, a czerwony jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki pokazuje wnętrze (nie tylko ludzkiego) ciała. Dzięki soczewkom nad albumem można spędzić trzykrotnie więcej czasu niż w przypadku innej książki ze względu na niepohamowaną chęć dojrzenia wszystkich graficznych niuansów. 

A to zadanie wymagające ogromnej cierpliwości, bo warstwa graficzna tylko z pozoru jest oszczędna w formie. Jeśli przyjrzeć się jej dokładnie, można dostrzec nie tylko humorystyczne rysunki anatomiczne, ale i misterne ilustracje (w tym mandale) wkomponowane w biologiczną tematykę. 

Co kryje ciało? to książka wyjątkowa, w której Mireia Trius przedstawiła fakty z szerokiej dziedziny jaką jest anatomia w sposób oszczędny w słowa, a mimo to niezwykle jasny i czytelny. Mamy tu raptem trzy zdania do każdego z zaprezentowanych zagadnień takich jak: ciało człowieka, kości, mięśnie, skóra, zmysły, zęby, mózg, energia, oddychanie, serce, krew, komórka, bakterie i wirusy, „najbardziej wyjątkowa komórka” oraz to, czego nie się zobaczyć. Trzy zdania, które niektórym dzieciom w zupełności wystarczą, a u innych rozbudzą ciekawość i wywołają lawinę pytań. 

Nie napiszemy Wam, która z zaprezentowanych książek jest najlepsza. Nie wytypujemy też jednej, którą polecamy Wam najbardziej. Każda z nich jest jedyna w swoim rodzaju. Każda udowadnia, że anatomia może być łatwo przyswajalną dziedziną. Wam, drodzy Dżinternauci, zostawiamy ostateczny wybór i zapraszamy do typowania swoich faworytów w komentarzach. A może Waszych faworytów nie ma w tym wpisie? Koniecznie dajcie nam o tym znać. 

TYTUŁ: „Gabinet anatomii”
TŁUMACZENIE: Emilia Oziewicz i Tina Oziewicz
ILUSTRACJE: Carnovsky
LICZBA STRON: 63
OPRAWA: twarda
FORMAT: 28 × 34 cm
WIEK: 8+
WYDAWNICTWO: Dwie Siostry
ROK WYDANIA: 2017

TYTUŁ: „Anatomia”
TEKST: Hélène Druvert, Jean-Claude Druvert
TŁUMACZENIE: Małgorzata Skalska
ILUSTRACJE: Hélène Druvert
LICZBA STRON: 44
OPRAWA: twarda
FORMAT: 25,5 × 36,5 cm
WIEK: 8+
WYDAWNICTWO: Mamania
ROK WYDANIA: 2017

TYTUŁ: „Nasze ciało”
TEKST I ILUSTRACJE: Hector Dexet
LICZBA STRON: 38
OPRAWA: książka całokartonowa
FORMAT: 21 × 24,7 cm
WIEK: 1+
WYDAWNICTWO: Mamania
ROK WYDANIA: 2017

TYTUŁ: „Co kryje ciało?”
TEKST: Mireia Trus
TŁUMACZENIE: Karolina Jaszecka
ILUSTRACJE: Aina Bestard
LICZBA STRON: 28
OPRAWA: twarda
FORMAT: 27 × 28,5 cm
WIEK: 3+
WYDAWNICTWO: Tatarak
ROK WYDANIA: 2017