Książki z ciałami niebieskimi – „Jerzy Rafalski opowiada o planetach”, „Jerzy Rafalski opowiada o gwiazdach” Multico

Kiedy dzieci zaczynają zadawać pytania daleko wykraczające poza wiedzę przeciętnego dorosłego, to znak, że potrzebny jest specjalista. A kto lepiej i ciekawiej opowie o wszechświecie, jeśli nie miłośnik kosmosu od czasów przedszkolnych, astronom z toruńskiego Planetarium – Jerzy Rafalski? W 2017 roku nakładem Oficyny Wydawniczej Multico ukazały się książki Jerzy Rafalski opowiada o planetach i Jerzy Rafalski opowiada o gwiazdach, które nie tylko rozwieją kosmiczne wątpliwości małych odkrywców, ale przede wszystkim – ze względu na dość trudną, chociaż fascynującą tematykę – skupią przy lekturze całe rodziny.

JERZY RAFALSKI OPOWIADA O PLANETACH

Jeszcze nie tak dawno było ich dziewięć, ale od 2006 roku, kiedy Międzynarodowa Unia Astronomiczna zdetronizowała Plutona, liczba planet w Układzie Słonecznym zmniejszyła się do ośmiu. Tym samym stary szkolny wierszyk, w którym pierwsze litery słów były pierwszymi literami planet: „Moją Wolę Znaj Matole, Jak Się Uprę, Nie Pozwolę!”, ustąpił miejsca nowemu, wymyślonemu w toruńskim Planetarium: „Mimo Wielu Znawców Mowy, Jest Słoneczny Układ Nowy”.

Wywód o planetach Jerzy Rafalski zaczyna od uzmysłowienia czytelnikom olbrzymich odległości pomiędzy poszczególnymi planetami Układu Słonecznego, które mają się nijak do tych pokazywanych na poglądowych ilustracjach. Przytacza także obecnie stosowaną definicję planety, zgodnie z którą planetą nazywamy ciało niebieskie, które „krąży wokół Słońca, ma kształt prawie okrągły [i] oczyściło swoją orbitę z innych skalistych okruchów”.

Autor omawia planety oraz ich księżyce w kolejności, poświęcając każdej kilka rozkładówek, ale w tę liniową opowieść na bieżąco wplata wątki uzupełniające. I tak na przykład opisowi Ziemi towarzyszy garść informacji o „odkrywcy” Ziemi, Koperniku, który jako pierwszy udowodnił, że Ziemia jest trzecią planetą obiegającą Słońce, a między Marsem i Jowiszem znajduje się dział poświęcony krążącym w sąsiedztwie ich orbit planetoidom. Opowieść Jerzego Rafalskiego wykracza poza ostatnią planetę Układu Słonecznego, Neptuna. W osobnych rozdziałach omówione są: Pluton – zdegradowana planeta, plutoidy, czyli podgrupa planet skarłowaciałych za Neptunem, komety, poruszające się po jeszcze odleglejszych od Słońca orbitach, a także egzoplanety, czyli ciała niebieskie przypominające planety, ale krążące wokół innych gwiazd. Książkę kończą rozdziały o genezie powstania planet oraz przypuszczenia na temat ich odległej przyszłości i – co zupełnie nie dziwi w kontekście życia zawodowego autora publikacji – zachęta do odwiedzin w planetarium, które ma dużo więcej wspólnego z planetami niż tylko nazwę.

Jerzy Rafalski opowiada o planetach w sposób ciekawy i zwięzły, koncentrując się na najważniejszych faktach, zapadających w pamieć ciekawostkach i dygresjach. Jego kosmiczny wykład jest na tyle przystępny, na ile pozwala na to sama dziedzina wiedzy – fascynująca, kryjąca wiele zagadek i trudna do objęcia rozumem przez zwykłych ludzi. Dzięki atrakcyjnej, czytelnej szacie graficznej poruszanie się po tej planetarnej encyklopedii jest łatwe i przyjemne. Realistyczne zdjęcia i wizualizacje uświadamiają, jak naprawdę wygląda Układ Słoneczny – to cenne i w moim odczuciu wyczerpujące źródło informacji dla każdego dziecka, nastolatka, a także dorosłego zainteresowanego amatorsko tym tematem.

Skąd się wzięła Baba Jaga na Wenus, a Kopernik na Księżycu?
Co robi uśmiechnięta buźka na powierzchni Marsa?
Gdzie w Polsce można natknąć się na ślady meteorytów?
Księżyc której planety jest największy w całym Układzie Planetarnym?
Gdzie wieje najsilniejszy wiatr?
Dlaczego śnieg na Trytonie jest różowy?

Odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań znajdziecie w książce Jerzy Rafalski opowiada o planetach. 

JERZY RAFALSKI OPOWIADA O GWIAZDACH

Ludzie już od dawna nie patrzą w górę, żeby orientować się w kierunkach geograficznych i datach, ale rozgwieżdżone niebo nadal pozostaje jedną z najbardziej fascynujących i zajmujących ludzkość dziedzin. Podstawowa wiedza o gwiazdach bywa przydatna przynajmniej raz w roku, kiedy wypatrujemy pierwszej gwiazdki przed wigilijną wieczerzą. A tak przy okazji, czy wiecie dlaczego ten szczególny dzień w roku nazywamy Gwiazdką? I jakie ciało niebieskie zwiastowało narodziny Jezusa? Jerzy Rafalski ma pewne przypuszczenia…

Jerzy Rafalski opowiada o gwiazdach to kompendium wiedzy na temat, który tylko pozornie wydaje się wąski. Już sam wstęp ukazuje skalę przedsięwzięcia: począwszy od pierwszych map nieba poprzez najlepsze miejsca i instrumenty do obserwacji gwiazd aż do widoczności poszczególnych gwiazd i gwiazdozbiorów w zależności od pory roku – a to dopiero początek opowieści! W kolejnych rozdziałach Jerzy Rafalski opisuje Słońce i Proximę – drugą najbliższą nam gwiazdę, a następnie przedstawia różne podziały gwiazd: ze względu na ich kształt, rząd wielkości (karły, olbrzymy, nadolbrzymy, hiperolbrzymy) czy typ skupiska (mgławice, gromady, galaktyki oraz ich prekursorzy, czyli kwazary).

W kosmosie jest około bilion galaktyk. Gdybyśmy chcieli podać kosmitom nasz adres, nie wystarczy ulica i miejscowość. Kraj, kontynent, planeta to nadal mało precyzyjne dane. Ziemia znajduje się w Układzie Słonecznym w galaktyce zwanej Drogą Mleczną. Nasza galaktyka mieści się w Gromadzie Lokalnej (w której dominuje galaktyka Andromedy), a ta z kolei wchodzi w skład Supergromady Panny, będącej częścią jeszcze większego zbioru – Supergromady Lokalnej. I to już prawie koniec adresu, wystarczy jeszcze dodać słowa Nasz Wszechświat i… gotowe!

Jerzy Rafalski opowiada o gwiazdach to pozycja wymagająca, ale niezwykle interesująca. Mimo że autor snuje swój wywód w możliwie najprostszy sposób, stopień komplikacji tematu jest duży, dlatego warto czytać i przeglądać tę książkę razem z dzieckiem, i to raczej starszym niż młodszym. Pięknie wydany album na długo będzie punktem odniesienia dla wszystkich amatorów interesujących się gwiazdami.

Gdzie znajduje się jedna z najstarszych map nieba?
Dlaczego tak wiele nazw gwiazd zaczyna się od liter Al?
Która gwiazda prawie nie zmienia swojego położenia nad horyzontem?
Które owady wykorzystują Drogę Mleczną do nawigacji?
Jak się nazywa najdalej położona od nas galaktyka, którą widać gołym okiem?
Jaką nazwę nosi największa znana nam gwiazda?
Która gwiazda jest najjaśniejsza?

Już wiecie, gdzie szukać odpowiedzi na te pytania.

A jeśli szukacie puzzli o kosmicznej tematyce, koniecznie zajrzyjcie TUTAJ (piszemy o Kosmosie Czuczu i Układzie Słonecznym Xplore Team).

TYTUŁ: Jerzy Rafalski opowiada o planetach
SERIA: … opowiada o
TEKST: Jerzy Rafalski
LICZBA STRON: 120
OPRAWA: twarda 
FORMAT: 23,5 × 26,5 cm
WIEK: 8+
WYDAWNICTWO: Multico
ROK WYDANIA: 2017

TYTUŁ: Jerzy Rafalski opowiada o gwiazdach
SERIA: … opowiada o
TEKST: Jerzy Rafalski
LICZBA STRON: 120
OPRAWA: twarda 
FORMAT: 23,5 × 26,5 cm
WIEK: 8+
WYDAWNICTWO: Multico
ROK WYDANIA: 2017