Sztuka towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów, ale też każdy człowiek styka się z nią już we wczesnym dzieciństwie – małe dziecko szybko odnajduje przyjemność w tworzeniu wymyślnych kompozycji za pomocą kredek, farb czy szpinakowej papki na talerzu. Potrzeba wyrażania siebie, upiększania najbliższego otoczenia i odzwierciedlania niewidzialnego świata myśli w świecie materialnym jest wspólna wszystkim ludziom niezależnie od czasów, w których żyli, płci, koloru skóry czy wyznania. Historia sztuki jest naszym wspólnym dobrem, dlatego warto ją znać i umieć się po niej poruszać. Jeśli nie wiecie, jak się do tego zabrać i jak zainteresować sztuką najmłodszych, sięgnijcie po przepiękny album Michaela Birda pt. Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści. Historia sztuki dla dzieci i dajcie się zabrać w niezwykłą podróż w czasie i przestrzeni.
HISTORIA SZTUKI DLA DZIECI
Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści. Historia sztuki dla dzieci to oryginalny, bogato ilustrowany przewodnik po sztuce napisany z myślą o dzieciach, ale równie interesujący dla dorosłych odbiorców. Jego autor, Michael Bird, jest historykiem sztuki specjalizującym się we współczesnej sztuce brytyjskiej. Pisze do The Times, The Guardian czy Modern Painters, współtworzy poświęcone sztuce radiowe programy dla BBC oraz wykłada gościnnie na kornwalijskim Falmouth University związanym z różnymi dziedzinami twórczymi.
Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści. Historia sztuki dla dzieci to pierwsza książka Michaela Birda dla młodych czytelników (nie licząc zbioru poezji The Grasshopper Laughs pod jego redakcją), trudno się jednak oprzeć wrażeniu, że autor dobrze zna swoją grupę docelową, bo obrazowy język, a także sposób narracji sprawiają, że jego popularyzatorskie dzieło czyta się jak wciągające opowiadania.
CZTERDZIEŚCI TYSIĘCY LAT HISTORII SZTUKI
Michael Bird rozpoczyna swoją opowieść czterdzieści tysięcy lat temu w jaskini Hohlenstein-Stadel na terenie dzisiejszych Niemiec, gdzie odkryto wyrzeźbioną w kości mamuta figurkę człowieka z głową lwa, a kończy w Pekinie w 2014 roku przed bramą domu Ai Weiwei, chińskiego artysty, który stworzył instalację ze stu milionów porcelanowych ziaren słonecznika. Między tymi dwoma punktami granicznymi mieści się cała historia sztuki, z której autor książki Gwiaździste niebo Vincenta i inne opowieści wybrał i opisał sześćdziesiąt osiem dzieł począwszy od figurek i malowideł naskalnych poprzez mozaiki, witraże, freski i obrazy, skończywszy na fotografiach i instalacjach.
ARTYŚCI I ARTYSTKI Z RÓŻNYCH STRON ŚWIATA
W swojej Historii sztuki dla dzieci Michael Bird nie ograniczył się do prezentacji dzieł z zachodniego kręgu kulturowego, którego kolebką były cywilizacje starożytnych Greków i Rzymian, ale włączył do niej również pojedyncze wytwory egipskie, chińskie, bizantyjskie, afrykańskie, azteckie, mogolskie, japońskie, radzieckie czy aborygeńskie. Daje to wrażenie bardziej przekrojowego obrazu sztuki na przestrzeni wieków. Grupę artystek reprezentuje zaledwie siedem nazwisk: XVII-wieczna malarka włoska Artemisia Gentileschi, francuska impresjonistka Berthe Morisot, francuska rzeźbiarka Camille Claudel, rosyjska malarka Warwara Stiepanowa, meksykańska malarka Frida Kahlo, australijska malarka Kame Kngwarreye i amerykańska rzeźbiarka Louise Bourgeois, co w zestawieniu z prawie pięćdziesięcioma męskimi nazwiskami (najliczniej reprezentowanymi przez Francuzów – 9 i Włochów – 7) wydaje się dość niewielkim wkładem.
UKŁAD KSIĄŻKI
Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści składa się z ośmiu działów:
– Od jaskini do cywilizacji (czasy najwcześniejsze do pierwszych cywilizacji: egipskiej, greckiej, rzymskiej, chińskiej),
– Święte miejsca (średniowiecze),
– Wielkie ambicje (renesans),
– Prawdziwe historie (czasy nowożytne: XV–XVII wiek),
– Rewolucja! (rewolucja francuska i wojny napoleońskie),
– Zobaczyć to samo inaczej (początki fotografii i impresjonizm),
– Wojna i pokój (okres wojen światowych),
– W tyglu sztuki (po roku 1945).
Przez całą książkę autorowi udało się zachować równe tempo narracji – każdy z 68 rozdziałów ma długość czterech stron, z czego na pierwszej znajduje się zdjęcie opisywanego dzieła sztuki, a na trzech pozostałych, ozdobionych pięknymi, akwarelowymi ilustracjami Kate Evans, autor snuje opowieść o twórcy, najczęściej wybierając jeden konkretny moment z jego życia.
Książkę uzupełnia mapa świata z zaznaczonymi miejscami, które zostały opisane przez Michaela Birda, chronologia (wybór wydarzeń z historii sztuki i świata), słowniczek pojęć związanych ze sztuką (np. Bauhaus, drzeworyt, instalacja, mural, tapiseria lub tondo), spis dzieł sztuki wraz z datami powstania, autorami i muzeum oraz źródła reprodukcji.
HISTORIA SZTUKI W OPOWIEŚCIACH
Tym, co wyróżnia przewodnik po sztuce Michaela Birda spośród innych popularyzatorskich tytułów tego typu (nie tylko dla dzieci, ale w ogóle), jest sposób poprowadzenia narracji. Autor unika specjalistycznego żargonu, nie uprawia rozważań teoretycznych i powstrzymuje się od interpretowania poszczególnych wytworów ludzkiej wyobraźni i rąk, a mimo to po lekturze Gwiaździstej nocy Vincenta i innych opowieści czytelnik czuje, że po raz pierwszy sztuka przemówiła do niego w tak bezpośredni i osobisty sposób. Poszczególne rozdziały to bardzo nastrojowe, działające na wyobraźnię opowieści, w których artysta ukazany jest jako człowiek z krwi i kości, z poplamionymi farbą rękawami, pogrążony w rozmyślaniach, dyskutujący z osobami zlecającymi zamówienie lub szukający inspiracji na spacerze w górach. W tekstach pojawia się bardzo dużo dialogów, które ożywiają narrację i sprawiają, że opowieść „rozgrywa się w tu i teraz naszej wyobraźni” – jak pisze sam autor w przedmowie do książki.
PRAWDOPODOBNIE NAJLEPSZA HISTORIA SZTUKI DLA DZIECI
Niezwykła wyobraźnia autora i umiejętność wczucia się w psychikę postaci odległych nie tylko w przestrzeni, ale przede wszystkim w czasie sprawiają, że Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści Michaela Birda to naprawdę wyjątkowa książka, którą czyta się z zapartym tchem jak najlepszy zbiór opowiadań. Przekazana w tak oryginalny sposób wiedza ma szansę zostać w pamięci o wiele dłużej niż suche, encyklopedyczne fakty. Dopełnieniem interesujących treści są niezwykłe akwarelowe obrazy Kate Evans, na których ilustratorka pokazała wiele zakulisowych – prawdopodobnych, rzecz jasna – okoliczności, w których powstawały opisane przez Michaela Birda dzieła sztuki. Poszczególne opowieści są jednak zaledwie słownymi impresjami, przystawkami przed głównym daniem, ale o nie czytelnik musi zadbać już sam. Mnie już cieknie ślinka!
TYTUŁ: „Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści. Historia sztuki dla dzieci”
TEKST: Michael Bird
TŁUMACZENIE: Joanna Wajs
ILUSTRACJE: Kate Evans
LICZBA STRON: 336
OPRAWA: twarda
FORMAT: 19,5 × 25,5 cm
WIEK: 9+
WYDAWNICTWO: Nasza Księgarnia
ROK WYDANIA: 2017