Marcin Luter nie był ani pierwszym, ani ostatnim dysydentem Kościoła katolickiego. Bunt przeciwko nadmiernej miłości dóbr doczesnych i dążeniu do władzy na tym świecie podnosili wcześniej inni. Wystarczy tu wymienić albigensów, begardów, III Zakon franciszkański oraz husytów. W przypadku Lutra bardzo istotne było to, że niejaki Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg pół wieku wcześniej wynalazł druk, udostępniając w ten sposób dostęp do ksiąg na dużo szerszą skalę, niż to miało miejsce przedtem. W dalszej konsekwencji złamało to monopol kapłanów na czytanie Biblii i doprowadziło do ustanowienia sola scriptura jako jednej z pięciu zasad protestantyzmu. Wierni kościołów protestanckich byli zachęcani do czytania i rozwoju, co widać w wynikach czytelnictwa w poszczególnych krajach do dzisiaj.
Reformator. Marcin Luter to powieść graficzna o życiu niemieckiego teologa, który 31 października 1517 roku przybył do drzwi katedry w Wittenberdze 95 tez, w których wzywał do publicznej dysputy religijnej na temat odpustów i odnowienia chrześcijaństwa. Chociaż jego celem była reforma w łonie kościoła rzymskokatolickiego, zapoczątkowane przez niego ruchy doprowadziły do utworzenia się protestantyzmu – odrębnej gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia.
KOMIKSOWA BIOGRAFIA
Michał Rzecznik (scenariusz) i Piotr Nowacki (rysunek) stworzyli komiks, który nie tylko szczegółowo przedstawia zawiłe koleje losu jednej z najważniejszych dla chrześcijaństwa, a także kultury i polityki europejskiej postaci, ale również jest po prostu ciekawą i dobrze napisaną opowieścią. Reformator. Marcin Luter ze względu na swój dowcipny komiksowy charakter oraz krótką (w porównaniu do klasycznych biografii) formę ma szanse zainteresować szerokie grono odbiorców – również i tych, którym tematyka historyczno-religijna nie jest bliska.
DWUTOROWA NARRACJA
Komiksowa narracja poprowadzona jest dwutorowo: opowieści o życiu Lutra towarzyszą definicje ważnych dla epoki terminów (np. szwabacha, scholastyka, Pantokrator czy inkwizycja), notki biograficzne postaci historycznych (np. Łukasz Cranach Starszy, Dante Alighieri, św. Augustyn z Hippony, Erazm z Rotterdamu i inni), krótkie omówienia utworów literackich i plastycznych, a także ciekawostki dotyczące epoki.
HUMOR W LUTRZE
To, co najbardziej spodobało mi się w Reformatorze. Marcinie Lutrze to błyskotliwe wypowiedzi bohaterów, humor słowny i sytuacyjny. Cieszę się, że poważny temat nie został potraktowany przez twórców albumu śmiertelnie poważnie, bo dzięki temu czytelnik nie ma ani przez moment wrażenia, że przygotowuje się do trudnej i nudnej klasówki z historii, tylko chłonie wiedzę o świecie jak gąbka z każdym kolejnym wybuchem śmiechu.
Narratorem opowieści jest sam Marcin Luter, który z perspektywy czasu stwierdza: „Wybacz, jeśli zdarzy mi się coś pominąć, podkoloryzować czy zmyślić. Pamięć jest zawodna, a minęło już 500 lat (…) Za życia nie byłem świadom, że uczestniczę w przemianie epok. Dopiero teraz w pełni ją dostrzegam”. W kadrze, gdzie pojawiają się te słowa, umieszczono dwa przedmioty, które symbolicznie spinają pięć stuleci Reformacji: obraz Leonarda da Vinci i… telewizor.
Zobaczcie, na kim wzorował się Piotr Nowacki, rysując rodziców Marcina Lutra, Hansa i Małgorzatę:
Komiks obfituje w treści, które dla najmłodszych odbiorców będą zupełnie niezrozumiałe, ale na twarzach starszych czytelników wywołają porozumiewawczy uśmiech wynikający ze wspólnoty wiedzy kulturowej:
W kilku miejscach Piotr Nowacki odszedł od typowego podziału strony na cztery kadry z czterema różnymi rysunkami, co dodało dramaturgii:
Podobnych zabawnych lub oryginalnych rozwiązań jest w Reformatorze. Marcinie Lutrze dużo więcej, co czyni lekturę komiksu bardzo przyjemną i lekką, a jednocześnie niezwykle wartościową. Mam nadzieję, że ten album zapoczątkuje serię tytułów o religiach świata, bo nie dość, że to ważny i potrzebny, a do tej pory raczej pomijany w literaturze dziecięco-młodzieżowej temat, to jeszcze po prostu – co tu kryć – kawał dobrego komiksu!
500 LAT REFORMACJI
Wydanie Reformatora. Marcina Lutra zbiegło się w czasie z pięćsetną rocznicą Reformacji (1517–2017). To doskonała okazja, by przybliżyć młodym czytelnikom historię człowieka, który w tak dużym stopniu odcisnął piętno na chrześcijaństwie. Wydawnictwo Widnokrąg specjalizuje się niejako w książkach, które ukazują różnorodność otaczającego nas świata. Seria Apetyt na Świat koncentruje się na różnorodności geograficznej, kulinarnej i obyczajowej wybranych krajów świata, seria Idol przypomina wybitne postacie, które dokonały ważnych odkryć lub miały duży wkład w kulturę, seria Zwykli – Niezwykli Mieszkańcy prezentuje wybrane ekosystemy i zamieszkujące je zwierzęta, a komiksy napisane przez Michała Rzecznika (z różnymi rysownikami) koncentrują się wokół historii – tej bliższej (jak zryw Solidarności i czasy PRL-u), jak i bardziej odległej, której przykładem jest właśnie Reformator. Marcin Luter.
TYTUŁ: „Reformator. Marcin Luter”
SCENARIUSZ: Michał Rzecznik
RYSUNKI: Piotr Nowacki
LICZBA STRON: 96
OPRAWA: twarda
FORMAT: 22 × 28,5 cm
WIEK: 10+
WYDAWNICTWO: Widnokrąg
ROK WYDANIA: 2017