Gra z zasobami – „Catan Junior” Galakta

Kiedy moje córki osiągnęły wiek, w którym ryzyko zadławienia się kostką lub pionkiem zmalało do zera, zaczęłam powoli poznawać zupełnie nieznany dla mnie wcześniej świat gier planszowych. Chętnie sprawdzam nowości, ale staram się również powiększać domowe zasoby o tytuły z tradycją, uznawane za kultowe. To między innymi z tego powodu córki znajdą w tym roku pod choinką klasyczne wydanie Monopoly, a od kilku dni grają ze mną w Catan Junior, czyli uproszczoną wersję Catanu (Osadników z Catanu) – jednej z gier, które przyczyniły się do zwiększenia liczby czynnych planszówkowiczów na całym świecie.

CATAN JUNIOR

Wersja Catan Junior dla młodszych graczy (od szóstego roku życia) jest nie tylko doskonałym wstępem do oryginalnego tytułu Catan, lecz także bardzo udaną niezależną pozycją, która pozwala poczuć klimat gry ekonomicznej w lekkiej formie. O ile w przypadku klasycznego Catanu gracze wcielają się w osadników na nowo odkrytej wyspie i umacniają swoje kolonie, budując drogi, osady i miasta, o tyle w wersji Junior gracze żeglują statkami i budują pirackie obozy, korzystając (i jedni, i drudzy) z zasobów naturalnych pozyskiwanych z sąsiadujących terenów. 

CEL GRY

Celem gry Catan Junior jest zbudowanie siedmiu obozów piratów w jak najkrótszym czasie. Ten, komu uda się to jako pierwszemu, wygrywa, a gra automatycznie się kończy.

PRZYGOTOWANIE

1️⃣ Gracze wybierają kolor papugi (czerwony, niebieski, żółty lub fioletowy), a następnie dobierają po 7 statków i 7 obozów w tym samym kolorze i kładą je przed sobą razem z kartonikiem z papugą z jednej strony i cennikiem poszczególnych akcji z drugiej. 
2️⃣ Następnie ustawiają dwa statki i dwa obozy na początkowych drogach morskich (ikona statku) oraz początkowych miejscach budowy (koło) oznaczonych kolorami graczy.  
3️⃣ Należy umieścić pionek Czarnodziobego na polu twierdzy pośrodku planszy.
4️⃣ Płytki Koko należy wymieszać i ułożyć w stosie obok planszy, żetony zasobów należy porozdzielać na kategorie (drewno, owce, szable, ananasy i złoto) i umieścić w osobnych stosach przy planszy (będą to wspólne zasoby).
5️⃣ Na kołach ratunkowych z prawej strony planszy należy umieścić po jednym żetonie z każdego rodzaju.
6️⃣ Przed rozpoczęciem gry każdy z graczy otrzymuje jeden żeton drewna i jeden żeton szabli.

PRZEBIEG GRY

Gracze po kolei rzucają kostką i w zależności od wyrzuconej liczby poszczególne pola krajobrazu obradzają w surowce. Mogą z nich skorzystać jedynie ci gracze, których obozy pirackie znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie wylosowanych pól.

W swojej kolejce gracz zawsze rzuca kostką.
Dodatkowo może wykonać jedną, dwie lub trzy różne akcje w dowolnej kolejności:
1️⃣ Wybudować statek (jeden lub więcej) albo obóz piracki (jeden lub więcej) zgodnie z cennikiem. Użyte żetony wracają do wspólnych zasobów. Należy pamiętać, że na planszy ustawia się statki i obozy na przemian (statek – obóz – statek – obóz itd., jak pokazano na zdjęciu poniżej na planszy dla dwóch graczy).

2️⃣ Dokonać wymiany żetonów. Istnieją dwa rodzaje wymiany:
    – jeden żeton gracza za jeden żeton z koła ratunkowego (można skorzystać z tej opcji jedynie jeden raz podczas jednej kolejki),
    – dwa identyczne żetony gracza za jeden dowolnie wybrany żeton ze wspólnych zasobów (można skorzystać z tej opcji wielokrotnie podczas jednej kolejki).
Można dokonać kilku wymian podczas jednej kolejki w dowolnej kolejności.
3️⃣ Skorzystać z pomocy Koko. Koko oferuje trzy rodzaje pomocy w zależności od wylosowanego kafelka:
    – dobranie wskazanych żetonów z puli wspólnych zasobów (po dwa żetony w dwóch rodzajach, czyli łącznie cztery żetony),
    – darmowa budowa jednego obozu pirackiego lub jednego statku,
    – przegonienie Czarnodziobego, które jest dodatkowo premiowane dwoma żetonami. Uwaga: Czarnodzioby blokuje pobieranie zasobów z pola krajobrazu, na którym się znajduje.

Użycie płytki Koko wiąże się jeszcze z bonusem w postaci możliwości darmowej budowy obozu przy twierdzy Czarnodziobego.

Podsumowując, w każdej kolejce gracz rzuca kostką, a wskazane przez nią pola krajobrazu obradzają w surowce i wzbogacają tych graczy, którzy mają obozy w ich sąsiedztwie. W tej samej kolejce gracz może (ale nie musi) dodatkowo coś wybudować, dokonać wymiany żetonów albo skorzystać z pomocy Koko. Gracz wykonuje tyle działań podczas swojego ruchu, na ile pozwala mu na to liczba żetonów do wykorzystania.

KONIEC GRY

Gra toczy się do momentu, w którym jeden z graczy wybudował wszystkie swoje siedem osad pirackich. 

MECHANIKA

Catan Junior to gra w bardzo dużej mierze oparta na losowości. Przypływ zasobów z pól krajobrazu zależy od rzutu kostką. Żetony z zasobami można zdobyć jeszcze w inny sposób, prosząc Koko o pomoc. Może się zdarzyć, że gracz będzie przez jakiś czas zablokowany przez Czarnodziobego, blokującego możliwość pobrania zasobów z pola krajobrazu, na którym stoi.
Na szczęście w grze liczy się także jeszcze coś innego poza szczęściem. Trzeba się wykazać umiejętnością przemyślanego wymieniania zasobów: czasami po dwóch lub trzech wymianach można skompletować zestaw żetonów, który umożliwi budowę statku lub osady albo poproszenie Koko o pomoc, ale wymaga to pewnego „sprytu handlowego” (np. „Wymienię dwa moje żetony drewna za jeden żeton złota ze wspólnych zasobów, jeden żeton szabli za jeden żeton ananasa z koła ratunkowego i jeśli dodam do tego jeden wcześniej posiadany żeton szabli, będę mógł skorzystać z pomocy Koko!”).

STRATEGIA

Każda z moich córek upodobała sobie odmienną strategię. Młodsza tak wymienia żetony, żeby jak najczęściej móc prosić o pomoc Koko. Dużo frajdy sprawia jej element niespodzianki – nigdy nie można być pewnym sposobu, w jaki sposób Koko przyjdzie z pomocą. 
Z kolei starsza córka buduje na zmianę statki i osady w miarę przypływu żetonów. 
Początkowo wydawało mi się, że strategia starszej córki jest korzystniejsza, sama też chętnie ją stosowałam, ale po kilku zwycięstwach młodszej córki doszłam do wniosku, że mniej od strategii liczy się szczęście przy rzucaniu kostką. Nie jest to bynajmniej wada, bo w przypadku gier planszowych dla dzieci element losowy daje im szansę na wygraną z dużo starszymi i bardziej doświadczonymi graczami. 

SKALOWALNOŚĆ

Klasyczny Catan to gra dla minimum trzech graczy, natomiast w Catan Junior mogą zagrać nawet dwie osoby. W takim przypadku należy użyć planszy, na której znajduje się 9 pól krajobrazu. Kiedy gra trzech lub czterech graczy, korzysta się z planszy z 12 polami krajobrazu. Niezależnie od liczby graczy gra się dobrze. 

REGRYWALNOŚĆ

Catan Junior jest grą, która mimo schematyczności i powtarzalności akcji dostarcza dzieciom (a także grającym z nimi dorosłym) dużo radości. Różnice w rozgrywkach w dużej mierze wynikają z rzutów kostką i uzależnionego od nich przypływu zasobów, które pozwalają się rozbudowywać. Starszych graczy szybciej to znudzi, ale młodszym zupełnie nie przeszkadza. 

WYKONANIE

Okazałe pudełko zawdzięcza swoje wymiary składanej na pół dwustronnej planszy, która jest bardzo czytelna i na tyle duża, że bez problemu mieszczą się na niej ustawione obok siebie pionki. Żetony, tabliczki graczy z cennikiem akcji i płytki Koko wykonane są z grubego, dobrze przyciętego kartonu, a statki i obozy z wytrzymałego plastiku. Wyczerpująca instrukcja jest napisana w przystępny sposób, tak że po jednorazowej lekturze od razu można przystąpić do rozgrywki. Moje jedyne zastrzeżenie dotyczy plastikowej wypraski wewnątrz pudełka. Wolałabym, żeby była zaprojektowana w sposób, który umożliwiłby osobne przechowywanie elementów należących do poszczególnych kategorii (pięć rodzajów żetonów zasobów, płytki Koko, kartony graczy, pionek Czarnobrodego i kostka, statki i osady pirackie).

WRAŻENIA

Catan Junior jest jedyną grą planszową moich córek, w której dominujący element losowości zupełnie mi nie przeszkadza (mimo że najczęściej to ja mam pecha). Nie sięgnę jednak po ten tytuł, jeśli będę miała ochotę zagrać w coś lekkiego ze znajomymi (prędzej wybiorę mój – jak na razie – ulubiony Sen, dający wycisk mózgowi Ubongo czy rozrywkowe Piranie!), ale z córkami mogę grać w Catan Junior tak często, jak będą miały na to ochotę.
Uproszczone w stosunku do klasycznego Catanu zasady przy zachowaniu podobnej mechaniki pozwalają poczuć klimat naprawdę wciągającej familijnej gry ekonomicznej – w dodatku osadzonej w bardzo lubianym przez przedszkolaki i dzieci wczesnoszkolne uniwersum pirackim.

TYTUŁ: Catan Junior
AUTOR: Klaus Teuber
ILUSTRACJE: Annette Nora Kara
WYDAWNICTWO: Galakta
WIEK: 6+ (ale czteroipółlatka też daje sobie radę)
LICZBA GRACZY: 2–4
CZAS GRY: 20–25 minut
WYMIARY: 29,5 × 29,5 × 7 cm