Biblia jest niewyczerpanym źródłem motywów i odwołań, bez znajomości których nie da się w pełni zrozumieć wielu dzieł sztuki, zarówno literackich, jak i malarskich czy rzeźbiarskich. Nasz język pełen jest biblizmów, które mają swoje korzenie w Starym i Nowym Testamencie: beniaminek, egipskie ciemności, hiobowe wieści, kraina mlekiem i miodem płynąca czy miska soczewicy to tylko niektóre z nich. Niezależnie od przekonań religijnych Biblia pozostaje jednym z najważniejszych tekstów kultury zachodniej, dlatego warto ją znać i zapoznawać z nią dzieci, by były świadomymi odbiorcami kultury. Na rynku jest wiele opracowań dostosowanych do młodszych odbiorców, ale podobnie jak w przypadku adaptacji baśni i mitów, po które chętnie sięgają wydawnictwa, nie dbając ani o poziom merytoryczny, ani artystyczny publikacji, bo „i tak się sprzeda”, trudno znaleźć coś naprawdę wartościowego. Biblia opowiedziana i objaśniona Jeana-Michela Billiouda (tekst) i Hélène Georges (ilustracje) wydawnictwa Papilon jest najlepszym uniwersalnym (czyli zarówno dla starszych dzieci, jak i dorosłych) omówieniem, z jakim miałam do tej pory do czynienia. Będzie pięknym prezentem nie tylko z okazji Pierwszej Komunii Świętej, ale także cennym nabytkiem do każdej domowej biblioteczki. To nie żadna fanaberia, Biblii po prostu nie wypada nie znać!
Dobrze znam zakończenia większości tych historii, a mimo to czytałam Biblię opowiedzianą i objaśnioną z zapartym tchem. Co więcej, kiedy rozsiadłam się na tarasie z wielką księgą z ilustracjami, dzieci od razu straciły zainteresowanie ślimakami i huśtawką i zażyczyły sobie, by czytać na głos. Jedna, dwie, trzy, dziesięć opowieści i co chwila okrzyk ekscytacji: „My to już znamy!”, „Wiemy!” albo bezgranicznego zdumienia „Jak to możliwe?”. Nawet w wersji okrojonej i uproszczonej Biblia wywołuje nie lada emocje, porusza trudne i kontrowersyjne tematy, których zazwyczaj unikamy w literaturze dla dzieci. Niełatwo czytać o bratobójstwie, składaniu ofiary z własnego dziecka czy Bogu, który bez wahania unicestwia własne stworzenie. Mimo że w Biblii opowiedzianej i objaśnionej sporo jest brutalnych scen (nie da się przecież pominąć ukrzyżowania Jezusa), zdecydowanie więcej jest historii o pozytywnym wydźwięku, motywów obyczajowych i niemalże przygodowych. Wystarczy przedstawić je w odpowiedni sposób, by dziecko już w wieku wczesnoszkolnym wysłuchało ich z zainteresowaniem.
CZYTELNY UKŁAD
Książka Jeana-Michela Billiouda jest doskonale przemyślana i nie mogę wyjść z podziwu nad jej czytelnym układem. Autor wybrał z Biblii 60 najważniejszych wątków i opowiedział je na nowo z zachowaniem ich oryginalnego ducha. Oparł się pokusie umieszczenia nadmiernej liczby szczegółów, dzięki czemu łatwiej uchwycić linearność opowieści i nie wybić się z rytmu czytania. Książka dzieli się na dwie zasadnicze części, Stary i Nowy Testament, a każda z nich składa się z mniejszych rozdziałów. Na kilku rozkładówkach umieszczono dodatkowe informacje o zwierzętach pojawiających się w Biblii, prorokach i apostołach, cudach Jezusa, chrześcijańskich symbolach w sztuce, a także (to naprawdę przydatne!) mapy przedstawiające miejsca akcji. Spis treści zasługuje na osobną wzmiankę, bo nie dość, że jest niezwykle przejrzysty, to dodatkowo informuje o źródle danej opowieści (np. Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Królewska, Dzieje apostolskie czy Ewangelia). Nie zabrakło również indeksu.
Każda z 60 opowieści biblijnych mieści się na dwóch sąsiadujących ze sobą stronach. Układ rozkładówek jest zawsze taki sam: duży tytuł opowieści wraz ze skrótem w podtytule (np. DAWID I GOLIAT, czyli pojedynek najsłabszego z najsilniejszym, WESELE W KANIE GALILEJSKIEJ, czyli przemienienie wody w wino czy W DRODZE DO EMAUS, czyli Jezus objawia się swoim uczniom), krótki tekst umieszczony w centralnej części, dodatkowe objaśnienia dotyczące kontekstu historycznego, społecznego i kulturowego. Objaśnienia Jeana-Michela Billiouda są nierzadko tak samo interesujące jak jego opowieści! To właśnie z tych notek na marginesie dowiedziałam się, że określenie „beniaminek” w stosunku do ulubionego dziecka pochodzi od dwunastego, najmłodszego syna Jakuba, Mojżesz jest czasem przedstawiany z rogami (zobaczcie rzeźbę Michała Anioła), bo święty Hieronim, który przetłumaczył Biblię na łacinę, pomylił słowo „promienny” ze słowem „rogaty”, a Jerycho jest najniżej położonym miastem świata (leży 240 metrów poniżej poziomu morza).
PROSTY JĘZYK
Największym atutem książki Jeana-Michela Billiouda jest prosty, współczesny język. Czytając jego Biblię, miałam wrażenie, że słucham historii opowiedzianych własnymi słowami, pierwszymi, które spontanicznie przychodzą do głowy, a nie wyszukiwanymi, efektownymi czy stylizowanymi na archaiczne, często ze stratą dla lekkości i klarowności wywodu. Powtórzę raz jeszcze, że moje córki (5- i 7-letnia) wysłuchały już wielu rozdziałów i język nie stanowi dla nich żadnej bariery. Jednocześnie jest na tyle poważny, że po Biblię opowiedzianą i objaśnioną może sięgnąć również dorosły czytelnik bez poczucia, że czyta książkę dla dzieci.
ILUSTRACJE
W parze z przystępnym językiem idą proste, stonowane kolorystycznie ilustracje Hélène Georges. Każdy z rozdziałów ma swoją barwę przewodnią: fiolet, oliwkową zieleń, pomarańcz czy brąz, która pojawia się u dołu każdej strony na swoistym „pasku postępu” kolejnych rozdziałów. Podoba mi się styl tych obrazów – daleki od pstrokacizny, z nieco uproszczonymi formami, w oryginalnej kolorystyce. Mocnym plamom kolorów towarzyszą ziarniste, jak gdyby malowane sprayem, tła, które przywodzą na myśl pustynny piasek i ziemię. Moim córkom też przypadły do gustu. Jednak największe wrażenie robi okładka Biblii opowiedzianej i objaśnionej – olbrzymia fala załamująca się nad Arką Noego. Chociaż dobrze wiemy, jak kończy się ta historia, dramatyczny moment wywołuje wielkie emocje. Z podobnie przedstawionym żywiołem zetknęłam się w drzeworycie japońskiego artysty Hokusaia pt. Wielka fala w Kanagawie z cyklu 36 widoków na górę Fudżi. Ciekawe, czy to świadome nawiązanie?
TYTUŁ: Biblia opowiedziana i objaśniona
TEKST: Jean-Michel Billioud
TŁUMACZENIE: Magdalena Kamińska-Maurugeon
ILUSTRACJE: Hélène Georges
LICZBA STRON: 172
OPRAWA: twarda
FORMAT: 22,5 × 29 cm
WIEK: 7+
WYDAWNICTWO: Papilon
ROK WYDANIA: 2018