Niesfałszowane i nieokupione represjami wybory z 4 czerwca 1989 roku doprowadziły do przełomowych zmian w Polsce. W 2014 z okazji 25 rocznicy tego doniosłego wydarzenia wydawnictwo Widnokrąg opublikowało komiks 88/89 autorstwa Michała Rzecznika i Przemka Surmy. To kolejny po Marzi Marzeny Sowy i Sylvaina Savoi dziecięcy głos w dyskusji na temat PRL-u. Czy równie udany?
Narrator komiksu, Adaś, opowiada o wydarzeniach z kilku miesięcy swojego życia na tle doniosłych zmian w Polsce. Wielka historia nie jest główną bohaterką historii, ale jej echa wyraźnie pobrzmiewają na kartach albumu. Komiks wydawnictwa Widnokrąg wydany z okazji 25-lecia Wolności jest ciekawą lekcją o rzeczywistości PRL-u, a jej dodatkowym atutem jest doskonała oprawa graficzna.
Wakacje na wsi u dziadka są odskocznią od codzienności: zamiast wypatrywać podwyżek w sklepach czy zmieniać rodziców w kolejce do sklepu Adaś pływa w jeziorze, zbiera grzyby i łowi ryby. Rozmawia z dziadkiem o Bogu, przeznaczeniu i wojnie, której widmo zawisło nad Polską. Po powrocie do miasta relacje między rodzicami Adasia stają się napięte, a na domiar złego ukochany dziadek trafia do szpitala. Mimo to życie toczy się dalej: dzieci bawią się w obrady Okrągłego Stołu, zbierają pieniądze na blok czekoladowy i chodzą na szkolne dyskoteki. Wszyscy z niecierpliwością czekają na wybory, a później z ulgą przyjmują do wiadomości, że „Solidarność” wygrała. Po jakimś czasie Adaś ze smutkiem konstatuje, że jednak „nic się nie zmieniło. Ani nazajutrz, ani przez cały następny tydzień”. Cóż, wielkie zmiany nie następują z dnia na dzień. Historia jest procesem, a pojedynczy człowiek, zwłaszcza tak młody i niecierpliwy jak Adaś, nie jest w stanie na bieżąco dostrzec przełomu. Autorzy komiksu bezbłędnie to uchwycili.
Przemek Surma zgrabnie wplótł w warstwę graficzną elementy nawiązujące do szkoły: począwszy od wyklejki, która wygląda jak wyblakła strona z zeszytu do polskiego, poprzez komentarz nauczyciela na pracy domowej z charakterystycznym czerwonym podpisem aż do słowniczka, w którym Adaś własnymi słowami wyjaśnia znaczenie pojęć takich jak blok czekoladowy, głosować na kowboja czy stan wojenny. Dodatkowego smaczku dodają uwagi nauczyciela:
Wałęsa, Lech – współzałożyciel i pierwszy przewodniczący „Solidarności”, współtwórca porozumień Okrągłego Stołu, prezydent Polski w latach 1990–1995, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
Charakteryzuje się wąsami i wielkim długopisem. Nosi charakterystyczne wąsy.Nosi charakterystyczne wąsy. Używał nietypowego, wielkiego długopisu.
Rozkładówki z kadrami są przeplatane wstawkami narracyjnymi, które łączą poszczególne epizody w fabularną całość, doprecyzowują niektóre wydarzenia i szerzej opisują tło. Bardzo podobają mi się zaokrąglone, wypełnione kolorem kadry. Wyglądają jak winietowane klisze na rzutnik i jeszcze lepiej osadzają wspomnienia Adasia w latach 80., kiedy oglądało się bajki na projektorze „Ania”. Pod względem graficznym to jeden z moich ulubionych polskich komiksów, a fabularnie jest również bez zarzutu: krótki i zwięzły, ale sugestywny.
TYTUŁ: 88/89
SCENARIUSZ: Michał Rzecznik
RYSUNEK: Przemek Surma
LICZBA STRON: 80
OPRAWA: twarda
FORMAT: 23,8 × 17 cm
WIEK: 10+
WYDAWNICTWO: Widnokrąg
ROK WYDANIA: 2014